پژوهشی در شیوه های ساخت و مضامین مکتب فلزکاری موصل مطالعۀ موردی: صندوقچه و شمعدان بدرالدین لؤلؤ

Authors

محمد افروغ

افسانه قانی

abstract

مکتب فلزکاری موصل یکی از فعال ترین و برجسته ترین مکاتب فلزکاری در دورۀ اسلامی هم زمان با اواخر دورۀ سلجوقی و دورۀ ایلخانی است. به دلیل جایگاه ویژۀ هنر فلزکاری دوران اسلامی و جایگاه خاص مکتب فلزکاری موصل، پژوهش در مکتب فلزکاری موصل بر اساس شیوه ها و فنون ساخت و تزئین شکل ها و شکل زیباشناختی آثار ضروری به نظر می رسد. ازاین رو، این مقاله درصدد تبیین ویژگی های مکتب فلزکاری، فنون ساخت و تزئینات و مفاهیم آثارفلزی موصل است و به بررسی و تحلیل دو نمونه از آثار ساخته شده در این مکتب، یعنی صندوقچه و شمعدان بدرالدین لؤلؤ، می پردازد. بنا به یافته های این پژوهش، مضمون «شخصی نشسته با هلال ماه در دست» یکی از ویژگی های خاص تزئین در مکتب فلزکاری موصل است. این نکته که نقوش و مضامین تزئینی آثار فلزی موصل نمودی از استمرار تجارب هنرمندان ایرانی ـ اسلامی با هویتی نوگراست حاکی از آن است که هنرهای سنتی همواره با تاریخمندی توأم با نوآوری که به سنتی تازه مبدل می شود به کمال و توسعۀ هنر دست یازیده اند. تزئینات به کاررفته در فلزکاری موصل عبارت اند از: تزئینات جانوری (انسانی، حیوانی، پرندگان) و تزئینات کتیبه ای با خط نسخ و کوفی. در زمینۀ شیوۀ ساخت آثار فلزی در شهر موصل، همان روش های متداول در زمان ساسانیان دنبال شد. این شیوۀ ساخت که عمدتاً روش ریختگری و قالب گیری بود به ویژه تا دوران حکومت امرا و حاکمان محلی در موصل نظیر دوران فرمان روایی آل زنگی و به ویژه بدرالدین لؤلؤ ادامه یافت. در فلزکاری موصل برخلاف فلزکاری ایران و مصر و سوریه زمینه به جای نقش با مس، نقره و طلا ترصیع کاری شده است. این مقاله به روش توصیفی ـ تحلیلی و روش گردآوری اطلاعات آن به صورت کتابخانه ای است.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

پژوهشی در شیوه‌های ساخت و مضامین مکتب فلزکاری موصل مطالعۀ موردی: صندوقچه و شمعدان بدرالدین لؤلؤ

مکتب فلزکاری موصل یکی از فعال‌ترین و برجسته‌ترین مکاتب فلزکاری در دورۀ اسلامی هم‌زمان با اواخر دورۀ سلجوقی و دورۀ ایلخانی است. به دلیل جایگاه ویژۀ هنر فلزکاری دوران اسلامی و جایگاه خاص مکتب فلزکاری موصل، پژوهش در مکتب فلزکاری موصل بر اساس شیوه‌ها و فنون ساخت و تزئین شکل‌ها و شکل زیباشناختی آثار ضروری به نظر می‌رسد. ازاین‌رو، این مقاله درصدد تبیین ویژگی‌های مکتب فلزکاری، فنون ‌ساخت و تزئینات و م...

full text

Degenerate Four Wave Mixing in Photonic Crystal Fibers

In this study, Four Wave Mixing (FWM) characteristics in photonic crystal fibers are investigated. The effect of channel spacing, phase mismatching, and fiber length on FWM efficiency have been studied. The variation of idler frequency which obtained by this technique with pumping and signal wavelengths has been discussed. The effect of fiber dispersion has been taken into account; we obtain th...

full text

مکتب فلزکاری مصر(قاهره) در دوره مملوک ها

مکتب فلزکاری مصر و به طور مشخص قاهره، یکی از قطب های تولید آثار فلزی در جهان اسلام ب هویژه در دوران مملوک یهااست که توانست در فضای آرام جامعه آن روزگار، آثار کیفی و کمی برجسته ای، هم به لحاظ کاربرد و هم بُعد زیباشناختی تولید وعرضه کند. تعدادی از آثار باقی مانده از این مکتب در موزه های ویکتوریا و آلبرت، مجموعه نوحدالسعید و موزه هنرهای اسلامیقاهره نگهداری م یشوند. یافته های این پژوهش حاکی از تأثیر...

full text

نقدی بر انتساب سه اثر از فلزکاری غرب ایران به مکتب موصل در نیمۀ اول قرن هفتم هجری؛ عودسوز ابوبکر سنی رازی، ابریق و شمعدان موزۀ ویکتوریا و آلبرت

در نیمۀ اول سدۀ هفتم هجری، هم‌زمان با آخرین دهه‌های حکومت اتابکان زنگی در شمال عراق، مکتب موصل جایگاه ممتازی در فلزکاری دوران اسلامی داشت. بنابراین، شهرت آثار این مکتبْ اصالت فلزکاری سایر مناطق را تحت‌الشعاع قرار داده است. از این دوره آثار مهمی برجای مانده است که براساس برخی ویژگی‌های سبک‌شناختی به موصل منتسب شده‌اند. با وجود این، در شکل و تزیینات این آثار، تفاوت‌های بارزی با اشیای به‌دست‌آمده ا...

full text

بررسی تحلیلی تأثیر مضامین و نقش مایه‌های فلزکاری ساسانی بر فلزکاری آل بویه

تحولات به‌وجودآمده بعد از فتح ساسانیان توسط اعراب مسلمان و دگرگونی‌های مذهبی پدیدار گشته در ایران بر هنرها، صنایع و فنون سده‌های اولیه اسلامی تأثیراتی چشمگیر بر جای گذاشت. از جمله این هنرها، هنر فلزکاری است که در دوره‌های مختلف اسلامی و بخصوص دوره آل‌بویه آشکارتر است. مهمترین پرسش‌های پژوهش حاضر این است که شاخصه‌های بصری مشترک در فلزکاری ساسانی و آل بویه چیست؟ مهم‌ترین مضامین انتقال‌یافته از فل...

full text

بررسی و تحلیل نقـش و نگاره های آبریزهای موصـل (مطالعه موردی : آبریز احمد زکی النقاش موصلی، آبریز یونس بن یوسف موصلی، آبریز قاسم بن علی موصلی، آبریز ابراهیم بن موالیای موصلی)

آبریز ها(ابریق)، یکی از مهم ترین تولیدات هنر فلزکاری در فرهنگ و تمدن دوران اسلامی است. اوج کاربرد، شکوه و زیبایی آبریزها به قرن های چهارم تا هفتم هجری قمری یعنی دوران سلجوقی و ایلخانی در مکاتب فلزکاری خراسان در ایران و غرب ایران به طور خاص موصل، برمی گردد. مکتب فلزکاری موصل، با بهره گیری از مواد با کیفیت و دردسترس، فنون ساخت، تزئینات، موضوعات تزئین در هنر فلزکاری ایران (عصر ساسانی و سلجوقی) و ه...

full text

My Resources

Save resource for easier access later


Journal title:
فصلنامه نگره

Publisher: دانشگاه شاهد

ISSN 1735-4560

volume 8

issue 28 2014

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023